Odszkodowanie za przestój - jak wyliczyć jego wartość?

Tyle teorii. A jak to wygląda w praktyce? Aby w sposób przejrzysty przedstawić istotę tego odszkodowania posłużmy się bardzo uproszczonym przykładem - który z góry zastrzegamy, w różnym stopniu oddaje rzeczywiste koszty związane z prowadzeniem działalności transportowej:

Załóżmy, że uzasadniony czas naprawy uszkodzonego pojazdu wynosi jeden miesiąc, i że w tym okresie przedsiębiorca transportowy zazwyczaj generuje przychód w wysokości 40 000,00 zł, a koszty związane z jego uzyskaniem kształtują się w sposób następujący: 8000,00 zł wynagrodzenie pracownika; 5000,00 zł rata leasingu; 15 000,00 zł koszty paliwa i opłat drogowych. Łączna kwota wszystkich kosztów wynosi więc 28 000,00 zł.

W czasie naprawy pojazdu do kasy przedsiębiorstwa nie wpłyną więc środki finansowe, które mogłyby stanowić przychód w wysokości 40 000,00 zł. Natomiast gdy idzie o wydatki, to przedsiębiorca nadal będzie zobowiązany ponosić stałe koszty prowadzenia działalności, które są niezależne od tego czy pojazd jest w ruchu i "zarabia" czy jest w naprawie i nie generuje żadnego przychodu. W naszym przykładzie będą to koszty wynagrodzenia pracownika (8000,00 zł) i koszty leasingu (5000,00 zł). W czasie przestoju przedsiębiorca nie będzie natomiast ponosić kosztów związanych z ruchem pojazdu tj. zakupu paliwa i opłat drogowych (15 000,00 zł). Przy takim zestawieniu przychodów i kosztów jego uzyskania można przystąpić do ustalenia przybliżonej wartości odszkodowania. Należy jednak zastrzec, że w praktyce możliwe są dwa warianty dotyczące zakresu kompensacji:

Wariant I przewiduje pełną kompensację utraconych korzyści i znajduje solidne uzasadnienie w przepisach prawa odszkodowawczego. Zakłada, że odszkodowanie będzie obejmować wartość przychodu pomniejszoną o wartość kosztów, których przedsiębiorca nie ponosi w czasie naprawy pojazdu (paliwo i opłaty drogowe). Domaganie się ich zwrotu byłoby bowiem nieuzasadnione i niezgodne z zasadą zakazu wzbogacania się kosztem odszkodowania. Dlatego w omawianym przykładzie odszkodowanie powinno wynosić 25 000,00 zł (40 tyś. przychód - 15 tyś. "zaoszczędzone" koszty paliwa i opłat drogowych = 25 tyś. odszkodowanie).

Wariant II to ograniczony zakres kompensacji, który zakłada, że szkodą przedsiębiorcy będzie wyłącznie utracony zysk, czyli przychód pomniejszony o wartość wszystkich kosztów jego uzyskania. W tym przypadku odszkodowanie będzie wynosić 12 000,00 zł (40 tyś. przychód -28 tyś. wartość wszystkich kosztów =12 tyś. odszkodowanie.).

W tym miejscu trzeba przyznać, że sądy rozstrzygając sprawy związane z przestojem często przyjmują II wariant szkody, a co za tym idzie zasądzają odszkodowanie w ograniczonym zakresie. Należy jednak wyjaśnić, że w rzeczywistości taka praktyka nie ma żadnego prawnego uzasadnienia. Na gruncie ogólnego prawa odszkodowawczego obowiązuje bowiem zasada pełnej kompensacji, a art. 361§2 k.c. nakazuje naprawienie szkody nie tylko w zakresie utraconego zysku, ale także w zakresie pozostałych uszczerbków majątkowych, które nastąpiły w majątku poszkodowanego w związku z przestojem spowodowanym uszkodzeniem pojazdu.

Niezależnie od tego, który wariant w danej sprawie przyjmie sąd w obu przypadkach warto jest podjąć starania o odzyskanie utraconych środków finansowych. Postępowanie likwidacyjne i sądowe w tego typu sprawach wymaga jednak fachowej wiedzy i dużego nakładu pracy. Dlatego ich prowadzenie warto powierzyć specjalistom, którzy znają istotę tego postępowania i będą w stanie najlepiej zabezpieczyć interesy poszkodowanego przedsiębiorcy.

Autorzy:
adw. Konrad Jagiełło
adw. Krzysztof Gronek
MOVO Kancelaria Prawa Transportowego