Praca na wysokości a odśnieżanie naczepy

21-letni kierowca Mercedesa z Bochum prawdopodobnie długo będzie pamiętał ten wypadek. Młody człowiek jechał autostradą A1 między Bremą i Osnabrück. Nagle na jego Mercedesa spada tafla lodu.

Przed Mercedesem jechała ciężarówka. W pewnym momencie duże kawałki lodu zaczęły spadać na przód poprzedzającego samochodu. Kierowca samochodu osobowego został ranny odpryskami pękającej szyby. Kierowca ciężarówki kontynuował swoją podróż, gdyż prawdopodobnie nie zauważył co się działo z tyłu jego naczepy.

Lód na naczepie, kto winny?

Jak bumerang co jakiś czas powraca temat odśnieżania naczepy i odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę w razie, gdy lód spadający z naczepy, wyrządzi komuś krzywdę. Kierowcy ciężarówek bronią się przed wchodzeniem na dach naczepy słusznie twierdząc, że nie należy to do ich obowiązków. Wejście i oczyszczanie powierzchni dachu naczepy jest zaliczana do prac "na wysokości". Zatem, bez stosownych uprawnień, kierowca robi to na własną odpowiedzialność. I tu zaczyna się problem, bo ustawa Prawo o ruchu drogowym jednoznacznie wskazuje kierowcę, jako osobę odpowiedzialną za stan techniczny pojazdu. Chcąc ostatecznie rozstrzygnąć kwestię w/w "uprawnień" do wykonywania pracy na wysokości o opinię poprosiliśmy prawnika.

Kierowca i praca na wysokości

Mogło by się wydawać, że praca kierowcy nie jest pracą na wysokości. Nic bardziej mylnego. Co więcej, nie wszyscy zdają sobie sprawę, jakie konsekwencje prawne może rodzić wypadek przy pracy kierowcy w braku posiadania stosownych badań lekarskich.

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi.
Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:
1) osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi;
2) wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości (§ 105 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w Sprawie Ogólnych Przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy z dnia 26 września 1997 r. (Dz.U. Nr 129, poz. 844).

Mając na uwadze, że kierowcy pojazdów pow. 3,5 t wchodzą na naczepę, która ma ok. 1,2 m, taka praca będzie uznana za pracę na wysokości. W takim przypadku kierowcy winni mieć stosowne badania do pracy na wysokości do 3 m, natomiast kierowcy cystern – do pracy na wysokości pow. 3 m.
Kierując kierowcę na badania, okoliczność pracy na wysokości powinna zostać wskazana w skierowaniu. Praca na wysokości wpływa również na konieczność częstszych badań.

Dopuszczenie pracownika do pracy bez stosownych badań stanowi naruszenie przepisów Kodeksu pracy (art. 283 K.p.: Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.).

Jednocześnie, w przypadku ewentualnego wypadku przy pracy na wysokości, ZUS może odmówić wypłaty odszkodowania, jeśli pracownik nie posiada stosownych badań, co jest częstą praktyką.
Takie stanowisko, co prawda, nie zawsze będzie słuszne, bowiem zgodnie z ustawą wypadkową:
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadków przy pracy było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku (art. 21 ust. 1 i 2 Ustawy o Ubezpieczeniu Społecznym z Tytułu Wypadków Przy Pracy i Chorób Zawodowych z dnia 30 października 2002 r. (Dz.U. Nr 199, poz. 1673)).
Jeżeli ZUS nie uzna wypadku przy pracy, to pracownik może wystąpić bezpośrednio z roszczeniem cywilnoprawnym do pracodawcy.

Należy również zaznaczyć, że pracownikowi przysługują również roszczenia uzupełniające (poza wypłaconym przez ZUS odszkodowaniem), m.in. zadośćuczynienie z tytułu wypadku przy pracy i renta wyrównawcza.

Radca prawny
Marek Kliś
Kancelaria Transportowa Koben

Legalnym sposobem usunięcia pokrywy śnieżnej z naczepy jest skorzystanie z odpowiednich rusztowań do odśnieżania naczep. Z takich urządzeń mogą korzystać kierowcy ciężarówek nie posiadający uprawnień do wykonywania "prac na wysokości".