Nowe reguły Incoterms

Nowe reguły Incoterms

Incoterms

Dzięki globalizacji gospodarki coraz więcej przedsiębiorstw uzyskuje dostęp do rynków na całym świecie. Oprócz oczywistych korzyści rośnie jednak prawdopodobieństwo nieporozumień pomiędzy firmami, będącymi stronami w umowie sprzedaży. W celu ułatwienia prowadzenia międzynarodowego handlu powstały Incoterms, czyli oficjalne reguły Międzynarodowej Izby Handlowej do wykładni terminów handlowych. Od 1 stycznia 2011 r. reguły Incoterms pojawią się w nowej odsłonie.


Incoterms po raz pierwszy utworzone zostały w 1936 r, obecnie funkcjonuje wersja z roku 2000. Powołanie się na Incoterms w umowie sprzedaży określa obowiązki stron i zmniejsza ryzyko nieporozumień, będących często przyczyną kosztownych sporów sądowych. Od 1 stycznia 2011 funkcjonować będą reguły po zmianach, określone mianem Incoterms 2010. W tym artykule, który powstał dzięki życzliwości i za zgodą polskiego oddziału Międzynarodowej Izby Handlowej - ICC Polska (www.iccpolska.pl), przedstawimy najważniejsze zmiany, które będą obowiązywać już od nowego roku.

Jak było do tej pory?
Reguły Incoterms z roku 2000 są podzielone na cztery grupy (E, F, C, D), w zależności od zakresu obowiązków sprzedającego i kupującego. Poniżej prezentujemy krótką charakterystykę wszystkich grup oraz formuł w nich występujących. Grupa E reprezentowana jest przez wskazującą minimum obowiązków sprzedającego regułę EXW Ex Works (Z zakładu ... wymienione z nazwy miejsce). Sprzedający wykonuje dostawę, kiedy udostępnia towar do dyspozycji kupującego w uzgodnionym miejscu, zwykle na swoim terenie, bez dokonania odprawy celnej w eksporcie i bez załadunku na odbierający pojazd. Reguły w grupie F wymagają od sprzedającego dostarczenia towaru do przewozu zgodnie z instrukcjami kupującego. Grupa F reprezentowana jest przez trzy formuły: FCA Free Carrier (Franko przewoźnik...wymienione z nazwy miejsce) oraz dwie stosowane tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym: FAS Free Alongside Ship (Franko wzdłuż burty statku...wymieniony z nazwy port załadunku) oraz FOB Free On Board (Franko statek...wymieniony z nazwy port załadunku). Reguły grupy C wymagają od sprzedającego zawarcia umowy przewozu na warunkach zwyczajowych w danej gałęzi transportu, na swój koszt. Umowy, gdzie zastosowane były reguły grupy C, są umowami "na załadunek", co oznacza, że sprzedający jest zobowiązany do poniesienia normalnych kosztów przewozu towaru do uzgodnionego miejsca, zwykłą drogą i w zwyczajowy sposób, ale ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru, jak również wszystkie dodatkowe koszty, wynikające ze zdarzeń następujących po przekazaniu towaru do przewozu, obciążają kupującego. Grupa C reprezentowana jest przez cztery formuły, z czego dwie - CPT Carriage Paid To (Przewóz opłacony do...wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) i CIP Carriage and Insurance Paid To (Przewóz i Ubezpieczenie opłacone do...wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) mogą być stosowane we wszystkich gałęziach transportu. Dwie kolejne: CFR Cost and Freight (Koszt i fracht ... wymieniony z nazwy port przeznaczenia) oraz CIF Cost Insurance and Freight (Koszt, ubezpieczenie i fracht...wymieniony z nazwy port przeznaczenia) mogą być stosowane tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym.
W regułach CIF i CIP dodatkowym obowiązkiem sprzedającego jest zawarcie umowy ubezpieczenia. W grupie D sprzedający jest odpowiedzialny za przybycie towaru do uzgodnionego miejsca lub punktu przeznaczenia oraz musi ponieść wszystkie koszty
i ryzyko związane z dostarczeniem towaru. Dlatego formuły grupy D oznaczają kontrakty "na przybycie". Grupa D reprezentowana jest przez pięć formuł, z czego dwie: DES Delivered Ex Ship (Dostarczone na statku...wymieniony z nazwy port przeznaczenia) oraz DEQ Delivered Ex Quay (Dostarczone na nabrzeże...wymieniony z nazwy port przeznaczenia) mogą być stosowane jedynie w transporcie morskim oraz wodnym śródlądowym. Pozostałe trzy reguły mogą być zastosowane dla wszystkich gałęzi transportu. Należą do nich: DAF Delivered At Frontier (Dostarczone do granicy...wymienione z nazwy miejsce), DDU Delivered Duty Unpaid (Dostarczone, Cło nie opłacone...wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia) oraz reprezentująca maksimum obowiązków sprzedającego DDP Delivered Duty Paid (Dostarczone Cło opłacone...wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia).
Reguła DDP wymaga, aby sprzedający dostarczył odprawiony w eksporcie towar do kupującego w wymienionym z nazwy miejscu przeznaczenia, bez wyładunku z przybyłego środka transportu. Sprzedający musi ponieść koszty i ryzyko związane z takim dostarczeniem towaru włączając, gdzie ma to zastosowanie, jakiekolwiek cło (odpowiedzialność i ryzyko dokonania formalności celnych oraz opłacenie tych formalności, cła, podatków i innych opłat) związane z importem w kraju przeznaczenia. Jak widać Incoterms 2000 roku zawierają 13 reguł, które dają obydwu stronom umowy dość szerokie możliwości podziału obowiązków i odpowiedzialności.

Jakie zmiany od 2011 r.
Eksperci z Międzynarodowej Izby Handlowej po dziesięciu latach od ostatniej zmiany postanowili od 2011 roku wprowadzić zmiany w podziale i liczbie reguł, które są odpowiedzią na zmiany zachodzące w wymianie handlowej. Zamiast czterech grup opisywanych wyżej w nowej wersji są tylko dwie. W pierwszej grupie zawarto reguły, które są dostępne dla wszystkich rodzajów transportu.
Należą do nich EXW, FCA, CPT, CIP, DDP oraz dwie nowe, które nie funkcjonowały w poprzednich wersjach, czyli: DAT Delivered At Terminal (Dostarczony do terminalu... wymieniony z nazwy terminal w miejscu przeznaczenia) oraz DAP Delivered At Place (Dostarczony do miejsca...wymienione z nazwy miejsce przeznaczenia). W przypadku reguły DAT dostawa następuje z chwilą postawienia do dyspozycji kupującego towaru, wyładowanego z przybywającego środka transportu, a "terminal" oznacza miejsce (pod dachem lub nie), takie jak nabrzeże, magazyn, plac kontenerowy albo terminal samochodowy, kolejowy lub lotniczy. Dostarczony do miejsca (DAP) oznacza, że sprzedający wykonuje dostawę, gdy towar jest podstawiony do dyspozycji kupującego na przybywającym środku transportu, gotowy do wyładunku w wymienionym z nazwy miejscu przeznaczenia.
Dwie wymienione wyżej reguły Incoterms zastąpiły cztery z roku 2000, które zgromadzone były w grupie D (DAF, DES, DEQ i DDU). Nowe reguły są również regułami "na dostarczenie", co oznacza, że sprzedający ponosi wszelkie koszty (prócz kosztów związanych z odprawą celną importową, jeśli ma zastosowanie) związane z dostarczeniem towaru do wymienionego z nazwy miejsca przeznaczenia. W drugiej grupie Incoterms 2010 punkt dostawy, jak i miejsce, w którym towar jest przekazywany przewoźnikowi, są portami, więc reguły obowiązują tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym. Należą do nich FAS, FOB, CFR oraz CIF. Jak widać do dyspozycji przedsiębiorców będzie w sumie 11 reguł, czyli o dwie mniej niż miało to miejsce przed zmianami.
Reguły Incoterms są tradycyjnie używane w transakcjach międzynarodowych, w których nierzadko niezbędne są czynności związane ze zmianą statusu celnego towaru, przekraczającego granice państw. Ze względu na to, że osoby odpowiedzialne za sprzedaż towaru nieraz korzystały z Incoterms w umowach o zasięgu krajowym, w Incoterms 2010 często dobitnie przekazywana jest informacja, że obowiązek odprawy eksportowej/importowej istnieje tylko wtedy, gdy ma ona zastosowanie (i nie obowiązuje np.: w transakcjach na terenie Unii Europejskiej). Do obowiązków sprzedającego, prócz oczywistego dostarczenia towaru należy również przekazanie faktury handlowej, zgodnie z umową sprzedaży oraz każdego innego dokumentu zgodności, który może być wymagany przez umowę. Kupujący na tej podstawie ma obowiązek zapłacić cenę towaru, wskazaną w umowie. To, czego nie było w poprzednich wersjach reguł, to fakt, że faktura handlowa oraz każdy inny dokument, którym wymieniają się uczestnicy transakcji, może być elektronicznym zapisem lub procedurą, jeśli strony tak uzgodniły lub po prostu jest to w zwyczaju. W nowej wersji pojawiła się również kwestia bezpieczeństwa, zarówno dostarczanego towaru, jak i informacji o tym towarze. Obowiązkiem sprzedającego jest udzielenie kupującemu pomocy w uzyskaniu dokumentów i informacji, dotyczących bezpieczeństwa towaru. Kupujący musi zaś zwrócić wszystkie koszty, związane z udzieleniem tego typu pomocy.

Kolejną kwestią jest ubezpieczenie. Reguły Incoterms uwzględniają zmiany dokonane w Instytutowych Klauzulach Ładunkowych (klauzule ustanowione przez Instytut Londyńskich Ubezpieczycieli; występują w wersjach A, B i C, przy czym wersja A zawiera maksymalny zakres pokrycia ubezpieczeniowego, a C - najmniejszy). Wyszczególniony w regułach CIF i CIP obowiązek zawarcia przez sprzedającego umowy ubezpieczenia wskazuje na ubezpieczenie ładunku, odpowiadające przynajmniej minimalnemu pokryciu przewidzianemu w klauzuli "C" Instytutowych Klauzul Ładunkowych lub innych podobnych. Ubezpieczenie powinno pokryć 110% ceny towaru, wyszczególnionej w umowie sprzedaży i być w walucie umowy. Sprzedający musi dostarczyć kupującemu polisę lub każdy inny dowód ubezpieczenia. Sprzedający może zapewnić dodatkowe ubezpieczenie, z wyższym pokryciem - takim, jakie zapewniają Instytutowe Klauzule Ładunkowe "A" lub "B" lub inne podobne klauzule. Dzieje się tak tylko na żądanie kupującego.

Jak wprowadzić Incoterms do umowy sprzedaży
Przedsiębiorca, który chce zastosować Incoterms do umowy, powinien to jasno wyrazić poprzez wpisanie odpowiedniej reguły i precyzyjne określenie miejsca dostawy. Na przykład, jeśli ustalono, że sprzedający ma ponieść ryzyko i koszt dostawy towaru odprawionego w eksporcie do finalnego miejsca przeznaczenia, znajdującego się w Zagrzebiu przy ulicy Wzorcowej 1 (Chorwacja), bez obowiązku dokonania odprawy importowej - odpowiedni zapis w umowie powinien wyglądać następująco: DAP Wzorcowa 1 Str.,10000 Zagreb, Croatia, Incoterms 2010.
Precyzyjne określenie miejsca dostawy jest naprawdę ważne. W formułach EXW, FCA, FOB, FAS, DAT, DAP, DDP wymienione miejsce jest finalnym miejscem przeznaczenia, w którym po zrealizowanej dostawie ryzyko i odpowiedzialność za towar przechodzi na kupującego. W przypadku reguł CIP, CIF, CFR, CPT wymienione miejsce przeznaczenia jest punktem, do którego sprzedający musi zawrzeć umowę przewozu. Ryzyko jednak przechodzi na kupującego wcześniej - w momencie przekazania przez sprzedającego towaru wybranemu przewoźnikowi w miejscu, które różni się od wskazanego w zleceniu miejsca przeznaczenia.

Incoterms dla branży
Musimy pamiętać, ze reguły Incoterms określają obowiązki sprzedających i kupujących w odniesieniu do umowy sprzedaży, a nie - jak się często uważa - do umowy przewozu. Przez to jednak, że dotyczą obowiązków, ryzyka i kosztów transportu, mają bezpośrednie przełożenie na umowę przewozu. Wszystko to sprawia, że modyfikacja Incoterms jest istotna dla uczestników rynku TSL i informacja o tym była główną przesłanką do powstania tego artykułu.

Tomasz Dobczyński
Inżynier procesów logistycznych

TSL biznes 12/2010